Temiz Toplum İçin Bağımsız Denetim ve Kalite Sorunu
Bu çalışmada bilimsel ve teknolojik devrimin şekillendirdiği ortamda Türkiye’de ve dünyada bağımsız denetimin yeni ekonomik gelişmeler ve demokrasi içindeki önemi ile temiz toplum için gerekliliği anlatılmaya çalışılmıştır. Yeni ekonomik süreçler ve kavramlar, geçmiş deneyimler ve etik değerler Bağımsız Denetim anlayışını öne çıkarmıştır.
Kamusal denetimlerden ayrı olarak, özel sektör için Bağımsız Denetçiler tarafından yapılan finansal etkinlik ve verimlilik denetimi, performans denetimi ile uygunluk ve yerindelik denetimleri önem kazanmıştır.
Temiz toplum için müfettiş terörü yerine bağımsız denetim mekanizması geçerli hale gelmiştir. ENRON olayında olduğu gibi sistematik hatalar ve gerçeklerin gizlenmesi bir deprem etkisi yaratmıştır.
ENRON olayı, 2008 global krizinde yaşananlar, 2001 yılında Türkiye’de finansal sektörün karşılaştığı sorunlar, etik, bağımsız ve gerçek denetimin önemini ortaya koymuştur. Hemen hemen her ülke iç ve dış denetim mekanizmalarını, standartlarını, denetim bilinci anlayışlarını gözden geçirmiş, yenilemiş, değiştirmiş, geliştirmiş ve tüm kamu ve özel sektör aktörlerinin daha şeffaf, açık, anlaşılır ve doğru bilgiye ulaşımını kolaylaştıracak önlemleri almıştır
Anahtar Kelimeler
Bağımsız Denetim Temiz Toplum ENRON kriz
Sonuç
ENRON olayı, 2008 global krizinde yaşananlar, 2001 yılında Türkiye’de finansal sektörün karşılaştığı sorunlar, etik, bağımsız ve gerçek denetimin ne kadar önemli olduğunu ortaya koymuştur. Denetim mekanizmalarının yeterince gelişmediği veya uygulanmadığı sistemlerde yönetimlerin sağlıklı çalışmadığı görülmektedir. Başarılı bir yönetim sistemi için iyi işleyen bir denetim mekanizmasının şart olduğu görülmektedir.
Denetimde kalitenin önemi büyüktür. Denetim, demokratik kurallar, hukuk devleti ilkeleri, piyasa mekanizması ve uluslararası denetim standartları içinde yürütülmelidir. Bunun için denetim standartlarının belirlenmesi ve denetim bağımsızlığının sağlanması temiz toplum hedefi için önemlidir. Bu nedenle, denetim sürecinde Kamu Gözetim Kurumu, SPK ve BDDK gibi üst organların devrede olması çok yararlıdır . T
Toplum sağlığı ve istikrarı açısından sağlıklı denetimin vazgeçilmez olduğu açıktır. Gerçek demokrasi ve hukuk devleti anlayışı içinde işletmelerde otokontrol sistemi içinde oluşturulmalıdır. Denetimin vatandaşlık görevi olduğu kabul edilmelidir. Temiz toplum için denetim bilincinin açık olması, yanlışlığa, yolsuzluğa, hata ve mesleki hileye, uygunsuzluğa karşı önce toplumun tepki vermesi çok önemlidir.
Profesyonelce yapılan bağımsız denetimde denetçinin uyması gereken etik kurallarına uygun davranışlar içinde olunması denetimin güvenilirliğidir. Bağımsız üst kurulların denetim birimlerini denetlemesi ve gözetimini yapması piyasa kuralları içinde şarttır.
Özel sektörün tüm denetimlerinin, bağımsız denetim kuruluşları tarafından yapılmasının verimliliği artıracağına, kaynakların doğru kullanılmasını sağlayacağına inanmaktayız. Denetim müfettiş terörüne dönmemelidir. Kamu Gözetim Kurumu kapsamında yapılan denetim Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre risk ve riskin erken teşhisinde önemli bir nokta olarak dikkat çekmektedir.
Bu çalışmanın gerek uluslararası muhasebe ve denetim standartlarında finansal tabloların raporlanması ve denetlenmesi, bu raporların ilan edilmesi, duyurulması, ilgililerin bu raporlara ulaşabilmesi çok gereklidir. Şeffaflığın ve temiz toplumun olmazsa olmazlarından kabul ettiğimiz denetim, bu mekanizma ile hedefe ilerlemekte olduğunu açık yüreklilikle ifade etmek isteriz. Bu denetim mekanizmasının zaman içinde devlet yönetiminden daha bağımsız olarak geliştirilmesi ve belirli alanlarda özel yetkilerle sağlık, enerji, ve sanayi üretimleri gibi spesifik alanlarda performans denetimleri yaptırılarak bu kuruluşlardan daha çok faydalanılması önemlidir.
Aynı zamanda siyasi parti ve kamu kuruluşlarının denetimlerinin bu kuruluşlar eliyle yapılarak kamuya ilan edilmesi bizim önerimizdir. Bu temiz toplum için gereklidir. Özellikle toplumun siyasetin ve siyasi partilerin finansmanını son derece şeffaf olarak görme hakkına sahip olduğuna inanıyoruz.
Yazar: İşın Çelebi, Coşkun Gülen, Göksel Gençaslan, Yüksel Güleç
*** Bu makalenin orjinali 01.04.2015 tarihinde Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar dergisinde yayınlanmıştır. Makalenin tamamına ulaşmak için : DergiPark
Atıf (Citation):
Çelebi, İ., Gülen, C., Gençaslan, G., Güleç, Y. (2015). Temiz Toplum İçin Bağımsız Denetim ve Kalite Sorunu. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar(602), 77-87.
