Bankacılık ve finans sektörü dijitalleştikçe, riskler de beraberinde geliyor: veri ihlalleri, siber saldırılar, BT kesintileri. Peki, bilgi teknolojilerini stratejik bir şekilde yönetmek ve bu riskleri en aza indirmek mümkün mü? Evet, COBIT ile mümkün. COBIT (Control Objectives for Information and Related Technologies), dünya genelinde bilgi sistemleri yönetiminde ve denetiminde kullanılan kapsamlı bir yönetişim çerçevesidir. Özellikle Türkiye’deki bankalar, ödeme kuruluşları, aracı kurumlar ve tasarruf finansman şirketleri için düzenleyici uyumun anahtarı hâline gelmiştir.
COBIT, ISACA tarafından geliştirilen ve sürekli güncellenen bir Bilgi ve Teknoloji Kurumsal Yönetişim Çerçevesidir. Bu çerçeve, kurumların bilgi teknolojileri kaynaklarını etkin, güvenli ve uyumlu şekilde yönetmelerine destek olur. COBIT 2019 sürümü, özellikle ölçülebilir performans, risk optimizasyonu, kaynak kullanımı ve fayda sağlama hedeflerini temel alır.
COBIT, kurumlara bilgi sistemleri üzerinde tam kontrol sağlar.
Mevzuata uyumu kolaylaştırır, riskleri azaltır.
Kaynakların etkin yönetilmesini sağlar.
Örnek: Bir banka, müşteri verilerinin gizliliğini sağlamak ve BDDK’nın Bilgi Sistemleri Yönetmeliğine uyum sağlamak amacıyla COBIT süreçlerini uygulayarak sistematik kontrol noktaları kurabilir.
Bilgi Teknolojileri Yönetişimi, bir kurumun bilgi teknolojilerini stratejik hedefleri doğrultusunda yönetmesini sağlayan sistematik yapı ve süreçler bütünüdür. Bu yönetişim, bilgi teknolojilerinin risklerini azaltmayı, performansını artırmayı ve kuruma değer katmayı hedefler. COBIT, bu yönetişim anlayışını hayata geçiren kapsamlı bir çerçevedir.
Bilgi Teknolojileri Yönetişimi, BT yatırımlarını kurumsal hedeflerle uyumlu hale getirir.
BT süreçlerinde hesap verebilirlik ve ölçülebilirlik sağlar.
BT kaynaklarının etkin, verimli ve güvenli yönetimini teşvik eder.
Örnek: Bir aracı kurum, bilgi güvenliği açıklarını yönetmek için COBIT çerçevesini kullanarak bilgi teknolojileri yönetişimi oluşturur ve düzenli raporlama ile riskleri azaltır.
COBIT 2019, 6 temel ilke kümesine dayanır:
Bu ilkeler, bilgi teknolojilerinin düzenli, kontrollü ve stratejik yönetimini garanti eder.
Kurumların ihtiyacına göre uyarlanabilir.
Standartlara dayalı çalışma yapısı sağlar.
COBIT Yönetişim çerçevesinin üç ilkesi şunlardır:
Kavramsal Model Temelli Olma
Açık ve Esnek Yapı
Standartlarla Uyumlu Olma (örneğin ISO 27001, ITIL)
COBIT 2019, bilgi teknolojilerini yönetmek ve denetlemek için şu bileşenleri içerir:
Kurumun BT varlıklarını sistematik şekilde sınıflandırır.
BT operasyonlarını standartlara uygun hale getirir.
Denetim ve süreklilik için altyapı sunar.
COBIT’in temel bileşenleri şunlardır:
Yönetişim sisteminin uygulanabilirliğini sağlar.
Performansın izlenmesi için araçlar sunar.
BT süreçlerini olgunluk seviyesine göre değerlendirir.
Yönetişim ve Yönetim Hedefleri: 40 hedef belirlenmiştir (örneğin, Risk Yönetimi, Güvenlik Hizmetleri)
Etki Alanları: 5 alan vardır (EDM, APO, BAI, DSS, MEA)
Performans Ölçümü: CMMI temelli seviyeleme (1-5 arasında olgunluk düzeyi)
Örnek: Aracı kurumlarda sistem sürekliliği sağlamak için DSS04 kapsamında "İş Süreklilik Testi" yapılması gereklidir.
COBIT, çeşitli finansal kurumlarda şeffaflık, kontrol ve uyum sağlar.Denetime hazırlığı artırır, operasyonel verimliliği destekler.Riskleri minimize eder. Bununla beraber, yönetişim tabanlı bir yapıyı tercih eden her türlü kurum, kuruluş ve sivil toplum örgütünde uygulanabilir.
Bankalar: BDDK uyumu, risk yönetimi, işlem güvenliği
Ödeme Kuruluşları: Kimlik doğrulama, BT altyapı güvenliği
Aracı Kurumlar: Veri bütünlüğü, raporlama uyumu
Tasarruf Finansman Şirketleri: BT varlık yönetimi, denetim gereklilikleri
Örnek: Ödeme kuruluşu, BDDK’nın Uzaktan Kimlik Tespiti Yönetmeliğine uyum sağlamak için COBIT APO13 "Yönetilen Güvenlik" hedefini uygular.
Türkiye’deki bankalar için COBIT çerçevesinin BDDK mevzuatlarıyla ne ölçüde örtüştüğünü detaylı görmek isterseniz, bu kapsamlı analize göz atabilirsiniz.
| Özellik | COBIT 5 | COBIT 2019 |
|---|---|---|
| Yönetişim İlkeleri | 5 Adet | 6 Sistem + 3 Çerçeve İlkesi |
| Performans Ölçüm Yöntemi | Olgunluk Modeli | CMMI Temelli Yetenek Seviyesi |
| Esneklik | Sınırlı | Özelleştirilebilir Tasarım |
| Bileşenler | 7 Kolaylaştırıcı | Süreçler + Bilgi + İnsan vb. |
| Güncellik | Eski Standartlar (ITIL v3) | Yeni Standartlar (ISO 27001 vb.) |
COBIT, finans sektöründe sadece bir çerçeve değil, riskleri minimize eden, müşteri güvenini artıran ve regülasyonlarla uyumlu kalmanızı sağlayan bir yol haritasıdır. Dijitalleşmenin hızlandığı bu dönemde, COBIT uygulamayan kuruluşlar, kontrolü kaybetme riskiyle karşı karşıyadır. COBIT ile kontrol sizde olsun.
Hayır, COBIT bir çerçevedir; ISO 27001 gibi standartlarla birlikte çalışır, onları tamamlar. ISO, ne yapılması gerektiğini; COBIT ise nasıl yapılacağını gösterir.
Evet. COBIT, ölçeklenebilir ve özelleştirilebilir yapısıyla küçük kuruluşlarda da uygulanabilir. Uyum ve risk yönetimi süreçlerini kolaylaştırır.
Hayır. COBIT, üst yönetimden denetim birimlerine kadar tüm birimleri kapsar. BT stratejilerini kurum stratejisine entegre etmeye odaklanır.
Yasal zorunluluk yoktur. Ancak BDDK ve SPK denetimlerinde COBIT uyumlu sistemler, risk açısından daha güçlü ve denetime hazır olarak değerlendirilir.
COBIT eğitimi, BT yöneticileri, denetçiler, risk yöneticileri ve uyum uzmanları için uygundur.
